Aktualności

W niedzielne popołudnie dnia 15 lipca 2012 na pograniczu gmin Zaklików i Radomyśl nad Sanem miało miejsce niezwykle barwne wydarzenie historyczne jakim było oficjalne otwarcie zrekonstruowanego przejścia granicznego z okresu zaborów Austro – Węgier i Carskiej Rosji pomiędzy miejscowościami Dąbrowa Rzeczycka i Lipa.

Patronat nad tym wydarzeniem objęło stowarzyszenie „Lipa Zdrój” z prezesem Jerzym Drzewi, a także Wójtowie gmin Radomyśl nad Sanem – Jan Pyrkosz oraz Zaklików – Zdzisław Wójcik. Imprezę zaszczyciło swoją obecnością wielu gości, poczty sztandarowe jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej, Kół Łowieckich, Zespołu Szkół w Lipie, Stowarzyszenia Lipa Zdrój oraz Bractwa Strzelców Kurkowych z Terespola, oraz liczna reprezentacja mieszkańców obu gmin.

Symbolicznego przecięcia wstęgi i otwarcia szlabanu granicznego dokonali: w imieniu Wójta Gminy – Jana Pyrkosza – Przewodniczący Rady Gminy – Edward Wermiński oraz Wójt Gminy Zaklików – Zdzisław Wójcik.

Następnie zgromadzeni goście udali się pod cokół powstającego pomnika „Odzyskania Niepodległości”, którego uroczyste odsłonięcie planowane jest na 11 listopada br., by tam po odczytaniu Aktu Erekcyjnego dokonać jego zalakowania i wmurowania w cokół pomnika. Honoru tego dopełnili Włodarze obu gmin.

Miejsce historycznego przejścia granicznego zostało opatrzone tablicą informacyjną na której widnieje następująca treść: „ Pod koniec XVIII w. Rzeczpospolita była pogrążona w Anarchii. Jako jedyne państwo nie była w stanie odeprzeć skutecznie żadnego konfliktu zbrojnego i stanowiła łatwy łup dla zaborców. Idea rozbioru jednego Państwa, z zamiarem zaspokojenia roszczeń i interesów innych nie była wówczas czymś nowym. W maju 1772 r. wojska Austriackie przekroczyły południową granicę Rzeczypospolitej Polskiej nie napotykając praktycznie na żaden opór. Zajęły południową część woj. Krakowskiego, Sandomierskiego i woj. Ruskiego. Dotarły również na tereny południowej Lubelszczyzny. Zajęły na wschód od Wisły rejony Kosina, Mniszka, Szczecyna, Potoka, Polichny i dalej w linii prostej na wschód aż do Zamościa. Granicę tę Austria wytyczyła samowolnie, nie uwzględniając praw własności posiadaczy ziemskich m. in. Ordynacji Zamojskich, w skład której wchodziła Lipa, powodowało to spore utrudnienia w zarządzaniu tymi majątkami. Powołana wówczas Komisja z przedstawicielami Rządu Austrii i delegacja Polska wypracowała kompromis, na podstawie którego Austria oddała części zajętych częściej ziem, m. in. i Lipę. Obie Rzeczyce, Dabrowa Rzeczycka i Wola Rzeczycka znalazły się już w zaborze Austriackim. Taki stan rzeczy trwał tu do 1795 r., kiedy to w wyniku III rozbioru Polski tereny te zajęła Austria a Rzeczpospolita przestała istnieć. Granica ta od 14 – go października 1809 r. po czternastu latach znowu pojawiła się na mapach. Wówczas nowo powstałe Księstwo Warszawskie, podporządkowane Napoleonowi odzyskało ziemie z III zaboru Austriackiego w styczniu 1813 r. Po klęsce Napoleona w wojnie z Carską Rosją, Księstwo Warszawskie zostało zajęte przez wojska Rosyjskie a 3 – go maja 1815 r. na mocy postanowień Kongresu Wiedeńskiego Księstwo Warszawskie zostało zlikwidowane. Z większości jego terytorium utworzono Królestwo Polskie, będące w Unii Personalnej z Rosją, gdzie każdy kolejny Car miał być królem Polskim. Od tej daty granica ta funkcjonowała w tej formie przez blisko 100 lat. Podczas powstania listopadowego walczył tu z wojskami carskimi oddział L. Sczanieckiego a w okresie Powstania Styczniowego tędy przeprawiały się z Galicji nowo formowane oddziały powstańcze. W sierpniu 1914 r. kiedy rozpoczęła się I Wojna Światowa, wojska Austro – Węgierskie przekroczyły tę granicę. W tym czasie ich głównym celem było uderzyć w kierunku Kraśnika i zdobyć Lublin. Wtedy to doszło do pierwszej bitwy pod Kraśnikiem. Od roku 1914 do 1918 r. po 123 latach niewoli Polska ponownie pojawiła się na mapach Europy a po granicy w Lipie została już tylko pamięć i stare nasypy graniczne.”

tekst i zdjęcia: Klaudia Dul-Majka